بازی با آمار به سبک مناطق آزاد

آیا عملکرد مناطق آزاد مثبت است؟

اما در مورد موفقیت مناطق آزاد سوالات اساسی وجود دارد؛ آیا عملکرد مناطق آزاد مثبت است؟ اگر بله، چرا این عملکرد عالی (که در اینگونه اخبار و مصاحبه‌ها ادعا می‌شود) تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور نداشته است؟

برای پاسخ به این سوالات باید بدون غرض سراغ آمارهای رسمی رفته و ببینیم واقعا در مناطق آزاد کشور چه می‌گذرد؟

طبق آمار رسمی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور، طی سال‌های ۹۲ تا پایان ۹۷، مجموع صادرات کالا و خدمات مناطق آزاد ۲،۰۶۶ میلیون دلار و صادرات مجدد از مناطق آزاد ۲،۰۱۷ میلیون دلار است.

درواقع مجموع صادرات کالا و خدمات و صادرات مجدد از مناطق آزاد طی سال‌های ۹۲ تا پایان ۹۷، ۴,۰۸۳ میلیون دلار یا حدودا ۴ میلیارد دلار است.  این درحالیست که طبق آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، مجموع صادرات کالا کشور در همین بازه زمانی، بدون در نظر گرفتن صادرات نفتی، به ۲۷۰,۱۳۲ میلیون دلار، معادل ۲۷۰ میلیارد دلار می‌رسد.

این آمار نشان می‌دهد صادرات مناطق آزاد فقط حدود ۱.۵ درصد صادرات کالای کشور را است!

همچنین طبق آمار رسمی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، میزان واردات با هدف تولید، مصرف و عرضه در مناطق آزاد در این بازه زمانی، مجموعا ۹.۴ میلیارد دلار است؛ درواقع تراز تجاری مناطق آزاد کشور در این بازه زمانی، منفی -۵,۳۵۱ میلیون دلار است!

این صفحه را مشاهده نمایید: عملکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی

پس آمارهای عجیب از موفقیت مناطق آزاد در صادرات چگونه ایجاد می‌شود؟

برای پاسخ به این سوال باید دقیق‌تر به ادعاها توجه کنیم. نکته قابل توجه در ایجاد آمار عملکرد صادراتی مناطق آزاد، تجمیع آمارهای صادراتی مناطق ویژه اقتصادی کشور با آمارهای مناطق آزاد تجاری صنعتی می‌باشد. عملکرد قابل توجه تعدادی از مناطق ویژه اقتصادی ازجمله منطقه ویژه انرژی پارس (عسلویه) که به تنهایی حدود ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی کشور را شامل می‌شود، سبب شده تا تجمیع عملکرد مناطق ویژه اقتصادی با مناطق آزاد، موجب انحراف اذهان عمومی از عملکرد ضعیف مناطق آزاد کشور باشد.

بررسی اینکه “منطقه ویژه اقتصادی” بودن اینگونه مناطق مثل عسلویه، بندر شهید رجایی و… به چه میزان در موفقیت این مناطق نقش داشته، و آیا موفقیت این مناطق به دلیل پتانسیل‌های ذاتی بوده یا تاثیر منطقه ویژه بودن آن‌ها، در این مقال نمی‌گنجد اما نکته‌ای که به قطعیت می‌توان اظهار کرد آن است که صادرات منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس یا همان عسلویه و دیگر مناطق ویژه اقتصادی کشور، ارتباطی به مناطق آزاد تجاری صنعتی کشور ندارد.

در شرایطی که طبق قانون، گسترش تولید و صادرات، از مهمترین اهداف مناطق آزاد هستند، نباید عملکرد ضعیف تولیدی – صادراتی مناطق آزاد تجاری صنعتی زیر سایه صادرات چشمگیر تعدادی از مناطق ویژه اقتصادی کشور قرار گیرد.

خالی از لطف نیست اشاره‌ای کنیم به مصاحبه اخیر مدیرعامل منطقه آزاد ماکو، که به عنوان وسیعترین منطقه آزاد جهان شناخته می‌شود. مدیرعامل منطقه آزاد ماکو در ماه جاری (شهریور ۹۹) اظهار داشت:” ارزش کالا‌ها و خدمات صادراتی تولیدی خود منطقه به خارج از کشور طی سال‌های ۹۲ تا پایان سال ۹۸ نیز به میزان ۱۳۴ میلیون دلار و ارزش صادرات مجدد از منطقه به خارج طی سال‌های مذکور به میزان ۶۸.۵ میلیون دلار است. “

این ارقام نه تنها در بازارهای بین المللی، بلکه در تجارت کشور نیز مقادیر بسیار ناچیزی می‌باشد.

پایان/