مناطق آزاد تجاری - صنعتی ایران

تعریف مناطق آزاد:

مناطق آزاد تجاری، نواحی محصور و محافظت شده در کنار سواحل، فرودگاه‌ها و دیگر مکان‌ها هستند که کالا از طریق هوا، دریا و زمین بدون پرداخت عوارض گمرکی، برای امر تولید، پردازش و یا صدور مجدد (Re-export) وارد آن‌ها می‌گردد. این مناطق از مقررات عمومی کشور متبوع معاف بوده و با استفاده از مزایایی مانند بخشودگی مالیاتی و گمرکی، معافیت از مقررات ویژه صادرات و واردات یا جذب سرمایه خارجی و تکنولوژی مدرن، امکانات کسب درآمدهای ارزی را فراهم می‌سازند.

البته لازم به ذکر است مفاهیمی که طی زمان و به وسیله کشورهای مختلف برای مناطق آزاد بکار گرفته شده‌اند، لزوماً یکسان نبوده و یک مقصود خاص را بیان نمی‌کنند. در ایران نیز هم‌اکنون برداشت‌های متفاوتی از منطقه آزاد وجود دارد و به همین سبب تا رسیدن درک مشترک در این زمینه، ایجاد تفاهم در مورد عملکردهای مربوط به این مناطق امری دشوار خواهد بود. 

این مطلب را مطالعه نمایید: منطقه آزاد چیست؟

اهداف مناطق آزاد تجاری صنعتی ایران: 

مطابق بند ۱۱ سیاست‌های کلی اقتصادی مقاومتی، مناطق آزاد و ویژه ایران دارای ۴ هدف اصلی هستند که عبارتند از: انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات، تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج کشور.

در ماده ۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد نیز به ۸ هدف اصلی اشاره شده است: تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای ، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی.

این مطلب را مطالعه نمایید: امتیازات و معافیت‌های مناطق آزاد ایران

مناطق آزاد فعال ایران : 

مناطق آزاد ایران به صورت غیررسمی در سال‌های قبل از انقلاب و در جزیره کیش آغاز به فعالیت کردند. سپس مطابق برنامه اول توسعه در سال ۶۹، ایجاد سه منطقه آزاد کیش، قشم و چابهار به صورت رسمی به تصویب رسید که نهایتا با تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد در سال ۷۲، این مناطق شکل جدید و یکپارچه‌ای به خود گرفتند. در ادامه نیز ۶ منطقه آزاد اروند، ارس، انزلی، ماکو، فرودگاه امام خمینی (ره) و مکران به تصویب رسیده و تلاش‌ها برای ایجاد ده منطقه آزاد جدید (اردبیل، بانه-مریوان، قصرشیرین، مهران، بوشهر، جاسک، سیستان، اینچه برون، سرخس-دوغارون و مازندران) ادامه دارد.

1. منطقه آزاد کیش؛  سال تاسیس: ۱۳۶۹  مساحت: ۹،۱۵۰ هکتار
2. منطقه آزاد قشم؛  سال تاسیس: ۱۳۶۹  مساحت: ۳۰،۰۰۰ هکتار
3. منطقه آزاد چابهار؛ سال تاسیس: ۱۳۶۹  مساحت: ۸۱،۰۰۰ هکتار
4.  منطقه آزاد اروند؛  سال تاسیس: ۱۳۸۲  مساحت: ۳۷،۴۰۰ هکتار
   
5. منطقه آزاد ارس؛   سال تاسیس: ۱۳۸۲  مساحت: ۷۱،۰۰۰ هکتار
   
6. منطقه آزاد انزلی؛  سال تاسیس: ۱۳۸۲  مساحت: ۹،۰۰۰ هکتار
7. منطقه آزاد ماکو؛   سال تاسیس: ۱۳۸۹  مساحت: ۵۰۰،۰۰۰ هکتار

مجموع وسعت مناطق آزاد ایران حدود ۶۵۰،۰۰۰ هکتار است. همچنین مناطق آزاد مکران و فرودگاه امام خمینی (ره) به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده‌اند ولی فعالیت این دو منطقه به طور رسمی  آغاز نشده است. (ستاره های سبز رنگ در تصویر زیر)

این فیلم‌ها را ببینید: معرفی مناطق آزاد ایران / معرفی مناطق آزاد ایران به زبان انگلیسی

علاوه بر این، بیش از ۶۰ منطقه ویژه اقتصادی در کشور به تصویب رسیده است و تلاش‌ها برای ایجاد بیش از ۱۰۰ منطقه ویژه اقتصادی دیگر ادامه دارد.

این مطلب را مطالعه نمایید: تفاوت مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی