مناطق آزاد کره جنوبی

تجربه کشور کره جنوبی

دولت کره جنوبی قبل از ایجاد مناطق پردازش صادرات، در سال 1965 مبادرت به ایجاد چند منطقه کوچک آزاد تجاری کرده بود که 3 منطقه آن در سئول قرار داشت. ایجاد این مناطق در کره جنوبی به دنبال اتخاذ سیاست استراتژی توسعه صنعتی از طریق ایجاد سیاست در‌های باز و تشویق صادرات بود.

اصلی‌ترین اهداف کره در ایجاد مناطق آزاد:

– تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به فعالیت در رشته‌های صنعتی

– تولید کالاهای صنعتی به قیمت مناسب

– صدور کالا به خارج

اما پایه مناطق آزاد صادرات ساز در کره جنوبی، در اوایل ژانویه 1970 گذارده شد. در این سال دولت کره اجازه تاسیس منطقه صادرات ساز ماسال (MASAL) را صادر کرد. منطقه ماسال از دو یا دو قسمت مجزا با مساحت 803 هزار مترمربع با 7 بلوک ساختمانی سه ‌طبقه‌ای کارخانه‌ای تشکیل شده است.

اهداف تاسیس منطقه آزاد ماسال عبارتند از:

– تشویق سرمایه‌گذاری خارجی

– افزایش صادرات کره جنوبی

– بالا بردن سطح اشتغال

– بهبود کیفیت دانش فنی در کره جنوبی و به‌طورکلی انتقال تکنولوژی جدید به این کشور

به این منظور امتیازاتی در منطقه ماسال ایجاد شد تا منطقه بتواند، به راحتی به اهداف یادشده برسد. این امتیازات عبارتند از:

– معافیت از مالیات بر درآمد

– معافیت از مالیات بر شرکت‌ها

– معافیت از مالیات بر دارایی

پس از طی یک دوره پنج ساله واحدهای تولیدی مناطق مشمول 50% مالیات‌های مقرر خواهند بود و از مواد اولیه یا تجهیزاتی که این واحدها به منطقه وارد می کنند، تعرفه گمرکی اخذ نمی‌شود.

در این منطقه کامپیوتر و انواع نرم‌افزار، لوازم اداری، لوازم برقی خانگی، وسایل مخابراتی، هواپیما و قطعات آن، انواع اتومبیل و لوازم یدکی و … تولید می‌شود.

این منطقه چهار هدف عمده را زیر نظر داشت:

– جذب سرمایه‌های خارجی

– تشویق صدور کالا

– ایجاد اشتغال برای ساکنان منطقه

– جذب تکنولوژی خارجی به منطقه و انتقال آن به داخل کشور

دولت کره برای دستیابی به هدف‌های موردنظر، امتیازاتی به مؤسسات علاقه‌مند به فعالیت در منطقه آزاد ایری داد که عبارت بودند از:

• اعطای معافیت‌های مالیاتی به سرمایه‌گذاران خارجی
• آزادی ورود مواد اولیه برای تغییر شکل و صدور مجدد
• حذف دیوان‌سالاری و تشریفات زائد از طریق واگذاری اختیارات کامل به مدیریت منطقه
• لغو ویزای ورود به منطقه برای سرمایه‌گذاران خارجی
• سلب حق اعتصاب برای کارگران شاغل در منطقه آزاد

مناطق پردازش صادرات کره جنوبی از جمله موفق‌ترین مناطق در جهان شناخته شده‌اند. این مناطق در گسترش صادرات و توسعه اقتصادی مناطق هم‌جوار و از همه مهمتر، همسو و هماهنگ ساختن اقتصاد کره با اقتصاد جهانی نقش مهمی داشته‌اند.

از مزایای فعالیت در مناطق آزاد کره می‌‌توان، به موارد زیر اشاره کرد:

– مستثنی شدن از پرداخت کلیه مالیات‌ها به مدت 5 سال از زمان بهره‌برداری

– برخورداری از تسهیلات و خدمات مورد نیاز با تعرفه‌های ترجیهی

– معافیت از مالیات، معافیت از حقوق گمرکی به میزان 50% برای کالاهای وارده به مناطق آزاد و تخفیف‌های مالیاتی مربوط به سود سهام

– عدم وجود تشریفات اداری برای فعالیت‌های منطقه

مزایای دیگری نیز در نظر گرفته شده ‌است که این مزایا موجب جلب سرمایه به این مناطق شده است.

با آنکه مناطق پردازش صادرات کره، از لحاظ جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات، در توسعه مناطق همجوار و برقراری ارتباط بین اقتصاد داخلی و اقتصاد خارجی نقش بسزایی برعهده داشته‌اند، ولی نقش آن‌ها در کلیه هدف‌های فوق درحال کاهش است و وظیفه اصلی این مناطق در حال حاضر جذب تکنولوژی بوده و نمی‌توانند به تداوم سایر هدف‌های خود ادامه دهند. این کشور درحال حاضر، تأمین‌کننده سرمایه است و با مشکل بیکاری مواجه نمی‌باشد. کیفیت کالاهای صادراتی قابل رقابت با کالاهای موجود در بازار جهانی است، ولیکن صادرات در ماسان و ایری نمی‌توانند سهم چندانی در صادرات کشور داشته باشد و لذا از این ‌پس وظیفه مهمی که برای مناطق مذکور باقی مزبور باقی می‌ماند، جذب تکنولوژی پیشرفته و انتقال آن به درون اقتصاد ملی است.

منطقه آزاد صادراتی ماسان در کشور کره جنوبی، دارای رشد چشمگیری در جهت اشتغال‌زایی بوده است، چنانچه در سال 1971 تعداد افراد شاغل در این منطقه 1248 نفر بودند، درحالی‌که در سال 1973 به 310153 نفر رسیده است.

در مورد ایری، محدود بودن مساحت منطقه مانع از ایجاد اشتغال زیاد شد، به‌طوری‌که تنها توانست برای 3000 نفر از جمعیت کره اشتغال ایجاد کند.

در یک جمع‌بندی، مناطق آزاد کره جنوبی را می‌‌توان از موفق‌ترین مناطق جهان بخصوص در زمینه صادرات، انتقال سرمایه و هم‌سویی و ادغام اقتصاد این کشور در اقتصاد جهانی دانست اما مناطق آزاد این کشور نقش صادراتی و جذب سرمایه خارجی خود را به ‌تدریج از دست می‌دهند و نقش انتقال تکنولوژی آن به درون اقتصاد ملی روز به ‌روز افزایش می‌یابد.

منطقه آزاد ماسان (Masan) در سال 1970 و منطقه ايري (Iri) در سال 1973 شروع به فعاليت کردند. بدين ترتيب جمهورى کره سعى کرد تا از طريق جلب سرمايه‌هاى خارجى افزايش فرصت‌هاى شغلى و ايجاد تسهيل در انتقال تکنولوژى و دانش فني، سياست توسعه صادرات را پى‌گيرى نمايد. در اين ميان جلب سرمايه‌هاى خارجى براى کره، از اهيمت خاصى برخوردار بود؛ چرا که امکان تداوم رشد صادرات صرفاً با استفاده از منابع داخلى و بدون کمک گرفتن از منابع خارجى در بلندمدت وجود نداشت. هدف‌هاى تأسيس مناطق آزاد در کره جنوبي، شامل: مدرنيزه کردن تجهيزات توليد و آسان‌سازى توليد انبوه تقويت قدرت رقابتى صنايع صادراتى و افزايش درآمدهاى ارزي، گسترش بازارهاى صادراتى و حمايت‌هاى مالى و ادراى از صنايع صادراتى مى‌گرديدند، که در ارتباط تنگاتنگ با مراحل سه‌گانه استراتژى توسعه صادرات بودند.

A.P.O EXPORT PROCESSING ZONES IN ASIA: SOME DIMENSIONS

در کرهٔ جنوبى وظيفه اداره منطقه پردازش صادرات بر عهدهٔ وزارت بازرگانى و صنايع کره مى‌باشد. اين وزارتخانه وظايف مختلفي، همچون: حفاظت از کالاها و اموال دولتي، اخذ درآمدها، عقد قرار داد اجارۀ زمين، صدور پروانه و اجازهٔ فعاليت براى شرکت‌ها، بيمه کردن حوادث صنعتي، نظارت بر ورود و صدور کالا، صدور مجوز براى اين نوع از فعاليت‌ها و بالاخره بررسى و تجزيه و تحليل درخواست‌هاى مربوط به سرمايه‌گذارى‌هاى خارجى و انتقال تکنولوژى را بر عهده دارد.

برقرارى معافيت‌هاى مختلف در زمينه‌هاى درآمد، ثروت، حقوق گمرکى و ارزش افزوده کالاهاى سرمايه‌اى وارد شده، زمينه‌ساز تشويق سرمايه‌هاى خارجى براى ورود به جمهورى کره بوده است.

توجه به کم و کيف سرمايه‌گذارى داخلى و خارجي در مناطق آزاد کره جنوبي، نکات آموزنده‌اى را به‌دست مى‌دهد. از لحاظ نوع فعاليت‌هاى صنعتى و تنوع آنها بايد گفت:

مناطق ايرى و ماسان ساختارهاى بخشى کاملاً متمايزى را ظاهر مى‌سازند؛ در منطقه ماسان بخش‌هاى برق و الکترونيک حاکميت دارند و در منطقه ايرى صنايع منسوجات و پوشاک غالب هستند. در مجموع دو منطقه، بخش‌هاى برق و الکترونيک با ۲۵ درصد از کل بنگاه‌ها و ۵۲ درصد از کل سرمايه‌گذاري، در رتبهٔ اول قرار دارند. با اين وجود، فعاليت در بخش فلزات سهمى معادل ۱۷ درصد و ابزار دقيقه ۹ درصد از کل سرمايه‌گذارى را تشکيل مى‌دهند. ساختار بخشى مناطق پردازش صادرات در جمهورى کره متنوع‌تر از ديگر مناطق، در سراسر جهان است.

اقتصاددانان موفقیت کره جنوبی را مرهون سیاست برون‌نگری و سیاست‌های جذب سرمایه‌های خارجی و توسعه صادرات می‌دانند، که بخشی مهمی از این موفقیت مرهون کارکرد مناطق آزاد در این کشور است.

چرایی موفقیت مناطق آزاد در کره جنوبی

اما علت موفقیت مناطق آزاد در کره جنوبی در چیست؟ در طی 13 سال گذشته مناطق آزاد کره به سوی جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی حرکت کرده‌اند و با پوشش رسانه‌های مهم جهانی مانند CNN ، TIME و Incheon فرآیند جهانی شدن را زودتر طی کردند.

مناطق آزاد اقتصادی کره (KFEZ) برای تقویت رقابت ملی در راستای کسب و کارها و بهبود بخشیدن به توسعه منطقه‌ای از طریق بهبود شرایط زندگی و محیط کسب و کار برای خارجیان در کره جنوبی ایجاد شدند. دولت کره انواع مزایای مالیاتی را برای شرکت‌های خارجی در نظر می گیرد و با در نظر گرفتن پروسه‌های قانونی ساده و خدمات اداری سریع، محیط زندگی مطلوبی را فراهم می کند.

کره جنوبی 8 منطقه آزاد دارد که هر کدام از آنها در تلاش برای جذب سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی موسسات و حرکت در مسیر جهانی شدن هستند. اینچئون، بوسان، گوانگ یانگ و دریای زرد از مشهورترین و قدیمی ترین این مناطق هستند.

منطقه آزاد اقتصادی اینچئون نخستین منطقه آزاد اقتصادی کره است که در سال 2003 ایجاد شد. دولت کره منطقه آزاد اقتصادی اینچئون را به عنوان یک پیشرو برای کسب و کار جهانی در ترویج فعالیت های اقتصادی انتخاب کرد که امروز بر امور گردشگری، اوقات فراغت و فناوری اطلاعات تمرکز کرده است. این منطقه با فاصله 169 کیلومتری از فرودگاه اینچئون قرار دارد.

فرودگاه بین المللی اینچئون بزرگترین فرودگاه بین المللی در سئول است. انجمن فرودگاه های بین المللی از سال 2005 تا 2016، اینچئون را به عنوان بهترین فرودگاه جهان انتخاب کرده است. این فرودگاه در مرکز شهر اینچئون قرار گرفته و یکی از سریع ترین فرودگاه های جهان از لحاظ امور گمرکی به شمار می‌رود. فرودگاه اینچئون با تجهیزات کامل و خدمات رسانی مورد قبول یکی از عوامل موفقیت منطقه آزاد اینچئون محسوب می‌شود.

منطقه آزاد گوانگ یانگ نیز به عنوان پیشگام مناطق آزاد اقتصادی کره جنوبی شناخته می‌شود. این منطقه زیربنای صنعتی مناسبی دارد و می‌تواند به عنوان یک لبه رقابتی عمل کند. گوانگ یانگ با دارا بودن زیرساخت‌های مناسب حمل و نقلی و پورت بین المللی، توانسته محیطی مناسب برای حضور شرکت‌های بین‌المللی به وجود آورد.

بوسان دومین شهر بزرگ کره‌جنوبی پس از سئول به شمار می‌رود. این بندر در جنوب شرقی کره‌جنوبی واقع شده است. بندر بوسان بزرگترین بندر کره‌جنوبی و پنجمین بندر بزرگ کانتینری جهان محسوب می شود.

بوسان-جین هی به عنوان مرکز اقتصادی و ورود به سمت منطقه شمال شرقی آسیا با فراهم آوری محیط صنعتی، مدیریتی و مسکونی مناسب و با کیفیت، محیط را برای سرمایه گذاران خارجی فراهم می کند.

برندینگ مناطق آزاد در کره جنوبی

در حقیقت می توان یکی از نکات مثبت و موفقیت آمیز اقتصاد کره جنوبی را در مدیریت هماهنگ و برنامه ریزی شده این کشور برای بنادر تجاری و مناطق آزاد دانست. هر کدام از مناطق آزاد اقتصادی و یا تجاری کره جنوبی بر موضوعی خاص تکیه و تمرکز کرده اند و برای پیشبرد اهداف دولت در این زمینه‌ها تلاش می کنند و اقدام به برندسازی کرده اند. برای مثال برخی مناطق مانند بوسان و گوانگ یانگ، تدارکات دریایی، کشتی سازی و تولید وسایل مورد نیاز تجارت دریایی را مدنظر قرار داده اند؛ برخی مناطق نیز بر تولید و تجارت قطعات خودرو تمرکز کرده اند و حتی منطقه ای به آموزش متکی است و فعالیت هایش مبتنی بر دانش است.

می توان گفت مناطق آزاد کره جنوبی در میان خود تقسیم وظایفی را انجام داده‌اند تا بتوانند با تمرکز بیشتر بر فعالیت‌های مشخص، سودآوری بیشتری داشته باشند و موفقیت بالاتری را به دست آورند. بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند ایران و کره جنوبی در سال‌های اولیه اجرای برنامه‌های توسعه‌ای شباهت‌های فراوانی داشته‌اند و حتی در برخی حوزه‌ها ایران دارای مزیت‌های بیشتری بوده از جمله درآمدهای نفتی و تعداد تحصیل کرده‌ها؛ اما جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تمایلات شدید مردمان کره به کسب مهارت‌های فنی در راستای توسعه و پیشرفت، موجب تسریع پیشرفت این کشور و در نتیجه ایجاد فاصله در اجرا و پیاده‌سازی میان برنامه های توسعه ایران و کره جنوبی شد.

بدون شک عواملی مانند جنگ تحمیلی و امروز هم تحریم‌های آمریکا سال‌هاست تاثیرات منفی خود را بر اقتصاد ایران برجا گذاشته است و شاید مقایسه اقتصاد ایران با کشورهای توسعه یافته کار راحتی نباشد، اما در خصوص بنادر و مناطق آزاد باید گفت تجربه‌های جهانی این مناطق در رشد، پیشرفت و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی می‌تواند الگویی مناسب برای ایران باشد به طوری که حتی تحریم‌ها بتوانند مانند نقطه قوتی در توسعه کشور عمل کند. علاوه بر این استفاده از نقاط مثبت مدیریتی و عملیاتی دیگر کشورها می‌تواند اثرات خوبی برای مناطق آزاد ایران داشته باشد تا حداقل بتوان از آزمون و خطاهای پرهزینه و زمان‌بر جلوگیری کند و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را به نتیجه دلخواه نزدیک سازد.

اطلاعات مربوط به مناطق آزاد کره در این صفحه تکمیل می‌گردد.