شرح مختصر لایحه و طرح ایجاد مناطق جدید

روند لایحه افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی (تصویب مناطق آزاد جدید)

تصویب مناطق آزاد جدید در مجلس دهم، در تاریخ 12 تیرماه سال 1395، با اهدای لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی و دوازده منطقه ویژه اقتصادی به شماره 41879 از طرف دولت به مجلس شروع شد. طی این لایحه، به دولت اجازه داده می‏شود در استان‏های گلستان (اینچه برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه – مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر) هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی و در استان‏های فارس (فسا)، یزد (ابرکوه – میبد)، زنجان (زنجان)، کهگیلویه و بویر احمد (گچساران)، آذربایجان غربی (سرو،ارومیه)، خراسان رضوی (خواف – قوچان)، لرستان (خرم‏آباد)، قزوین (تاکستان) و اصفهان (شاهین‏شهر) منطقه ویژه اقتصادی ایجاد نماید.

در تاریخ 11 شهریور 1396، منطقه آزاد قصرشیرین در استان کرمانشاه به عنوان منطقه آزاد هشتم به لایحه اضافه شد. و لایحه از ” لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری صنعتی و دوازده منطقه ویژه اقتصادی” به “لایحه ایجاد هشت منطقه آزاد تجاری صنعتی و دوازده منطقه ویژه اقتصادی” تغییر نام داد.

در تاریخ 11 شهریور 1397، منطقه ویژه لار که توسط دولت به لایحه اضافه شده بود به اضافه 89 منطقه ویژه اقتصادی پیشنهادی نمایندگان، به اضافه افزایش وسعت مناطق آزاد ماکو و ارس به پیشنهاد نمایندگان مورد تصویب مجلس قرار گرفت.

مغایرت های طرح و ولایحه مناطق آزاد و ویژه جدید

الحاق طرح نمایندگان به لایحه دولت و شیوه تصویب آن، از طرف شورای نگهبان مغایر اصل 74 قانون اساسی شناخته شد.

همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام با توجه به بندهای 11 و 17 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و بند 1 جز “د” سیاستهای کلی آمایش سرزمینی، این مصوبه را مغایر با سیاستهای کلی نظام دانست.

هرچند که ایرادات شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام به مصوبه مورد اشاره، هنوز پار برجا است، این لایحه در تاریخ 27 آبان سال جاری (1398) مجددا مورد تصویب نمایندگان مجلس قرار گرفت! تنها تغییر ایجاد شده در این لایحه جداسازی نسبی لایحه دولت از طرح نمایندگان بود که البته نحوه جداسازی طرح از لایحه نیز هنوز با اصل 74 قانون اساسی مغایر است. همچنین متاسفانه دیگر ایرادات این شورا و مجمع تشخیص در تصویب مجدد نیز مورد توجه قرار نمایندگان قرار نگرفته است. البته با توجه به اینکه مغایرت اصل 74 قانون اساسی با مصوبه، ایرادی شکلی است، شورای نگهبان، به جز ایرادات مجمع تشخیص، به مغایرت های محتوایی دیگری اشاره نکرد، هرچند که طبق نظر پژوهشکده شورای نگهبان، این مصوبه با اصل 75 قانون اساسی مبنی بر عدم تصویب لوایح و طرح هایی که بار مالی بر دوش دولت می گذارد، مغایرت ذاتی دارد.

لازم به ذکر است، پس از تصویب لایحه و طرح یاد شده که 8 منطقه آزاد و 103 منطقه ویژه جدید را به کشور اضافه می‏کند (به شرط تایید شورای نگهبان و عدم ایراد تشخیص مصلحت نظام)، نمایندگان مجلس طبق طرح جدیدی، درصدد تصویب 60 منطقه ویژه اقتصادی دیگر، و بررسی لایحه دولت مبنی بر اضافه شدن 2 منطقه آزاد (سرخس – دوغارون) و (مازندران) نیز هستند!

مطالعه این مطالب پیشنهاد می شود:

آشنایی با مناطق آزاد تجاری صنعتی ایران

آشنایی با مناطق ویژه اقتصادی ایران

مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در یک نگاه: