تحلیل آماری به سبک منطقه آزاد

احتساب کالاهای خارج شده از منطقه آزاد به داخل کشور در آمار صادرات غیرنفتی!

منطقه آزاد ارس و سازمان صنعت معدن و تجارت آذربایجان شرقی در هفته گذشته اخباری را از رشد آمار صادرات غیرنفتی در این استان و منطقه آزاد منتشر کردند که ضمن تناقض با یکدیگر شائبه هایی را در خصوص سایر آمار نیز ایجاد می کند.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ارس ارزش صادرات قطعی این منطقه را در سه ماهه نخست سال‌جاری ۲۱میلیون دلار اعلام کرده و آن را نسبت به سال گذشته دو برابر عنوان می‌کند در حالی که همزمان قائم مقام سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی در کار گروه توسعه صادرات این استان میزان صادرات غیرنفتی این استان را در سه ماهه اول سال جاری ۷۵۱ میلیون دلار اعلام کرد که از این میزان ۸۴ میلیون دلار یعنی 11 درصد از منطقه آزاد ارس اتفاق افتاده و رشد 34 درصدی دارد.

با این حال روابط عمومی منطقه آزاد ارس با تمام توان سعی در پوشش خبر اعلامی سازمان صمت دارد البته نمی توان نادیده انگاشت که دو آمار منتشره ضمن اینکه باهمدیگر تناقض دارند و در این خصوص رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار فارس در تبریز گفت: براساس آمار مکتوب رسمی که منطقه آزاد موظف است به صنعت، معدن و تجارت اعلام کند در سه ماهه نخست امسال صادراتی به ارزش 84 میلیون دلار از منطقه آزاد ارس صورت گرفته و این میزان صادرات در قالب سه نوع صورت گرفته که عبارت از صادرات قطعی، صادرات مجدد یا ارزش افزوده و صادرات به سرزمین اصلی از منطقه آزاد ارس صورت گرفته است.

وی در پاسخ به خبرنگار ما که دلیل تفاوت آماری ارائه شده اظهار داشت: این آمار به صورت مکتوب و رسمی از طرف منطقه آزاد ارس به سازمان صنعت، معدن و تجارت ارسال شده است.

این مقام مسئول استان در حوزه صنعت، معدن و تجارت درخصوص ارائه آمار تفکیک شده براساس ماهیت های صادراتی از منطقه آزاد ارس به خبرنگار ما قول مساعد دادند که متاسفانه تا لحظه مخابره این مطلب با وجود تلاش ها و تماس های گزارشگر ما برای دریافت این ارقام تفکیکی از رئیس سازمان و همکاران وی به نتیجه ختم نشد.

بر اساس اظهارات رئیس سازمان صمت استان، آمار اعلامی یعنی صادرات غیرنفتی 84میلیون دلاری از ارس شامل مجموع صادرات کالای تولیدی ارس و صادرات مجدد کالاها! و کالاهای وارده به داخل کشور!! است.

به عبارتی به نظر می رسد منطقه آزاد ارس صادرات مجدد کالاها و میزان کالاهای خارج شده از این منطقه به داخل کشور را هم به عنوان صادرات غیرنفتی استان به کشورهای هدف عنوان کرده است (به عنوان مثال خروج کالا از جلفا به تبریز صادرات غیرنفتی است!)

عدم شفافیت در آمارهای مناطق آزاد

به هرحال عدد اعلامی نشان دهنده میزان صادرات از گمرکات آذربایجان شرقی است که شامل ۳ اداره کل گمرک تبریز، سهلان و جلفا، ۳ واحد گمرکی در مراغه، خداآفرین و نوردوز است که از گمرکات استان اداره کل جلفا و دو واحد گمرکی خداآفرین و نوردوز در محدوده منطقه آزاد ارس واقع شده است.

می توان دریافت که اولا صادرات غیرنفتی اعلامی سازمان صمت از گمرکاتی که در محدوده منطقه آزاد ارس واقع اند ارتباطی با فعالیت و کارکرد منطقه آزاد ندارند دوما اگر بر فرض نادیده انگاشتن این اشتباه آماری هرگونه خروج کالا از ارس را چه به خارج از کشور (اعم از تولید شده در ارس یا سایر نقاط استان) و چه به داخل کشور و یا بصورت صادرات مجدد در ردیف صادرات غیرنفتی قرار دهیم، در کل 11درصد از مجموع صادرات کالاهای تولیدی استان که از این گمرکات انجام شده به ارس مربوط می شود که نه تنها قابل قبول نیست بلکه نشان دهنده سهم پایین گمرکات جلفا، نوردوز و خداآفرین از میزان کل صادرات انجام شده است.

به عبارت ساده‌تر 89درصد صادرات غیرنفتی استان آذربایجان شرقی از تبریز،سهلان و مراغه انجام شده و گمرکات مرزی نقش قابل توجهی را ایفا ننموده‌اند.

ضمن اینکه در صورت صحیح بودن آمار اعلامی منطقه آزاد ارس، همانگونه که در گزارش قبلی خبرگزاری فارس نیز اشاره شده، در سه ماهه اول سال 97 صرفا 10میلیون دلار صادرات قطعی از این منطقه آزاد انجام شده است و در حالی که در سال 91 این عدد حدود 20 میلیون دلار و سال 92 حدود 12 میلیون دلار و سال 96 بالای19 میلیون دلار در همان مدت مشابه بوده است و نشان از عقب گرد منطقه ارس به سال 91 در حوزه تولید به قصد صادرات دارد.

اینکه سازمان صمت آذربایجان‌شرقی اینچنین مبهم آمار صادرات غیرنفتی استان را به موضوع صادرات منطقه آزاد ارس مرتبط می‌کند جای بسی تامل است. هرچند از منطقه آزاد ارس در پوشش توام با شعف این آمار جهت سرپوش گذاشتن بر واقعیات این منطقه انتظار دیگری نمی‌رود.

منبع: خبرگزاری فارس