تأسیس منطقه آزاد بدون توجه به تولید داخل بی‌فایده است
نماینده منتخب تهران در مجلس یازدهم گفت: اگر سیاست‌های مالی و تجاری به تولید داخل متکی نباشد، نتیجه وارونه خواهد داد.
بیش از ۲۰ سال از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد؛ توسعه اقتصادی، حمایت از تولید و صنعت داخلی و همچنین تسهیل در صادرات، واردات و ترانزیت کالا از دلایل ایجاد این مناطق است تا تجارت و اقتصاد کشور در تعامل با سرزمین‌های خارجی بیشتر شود. به عقیده بعضی صاحبنظران اقتصادی، ایران از هدف‌های ایجاد منطقه‌های آزاد و ویژه اقتصادی دور شده و مسئولان عملاً در توسعه این مناطق، به گستردگی جغرافیایی و افزایش تعدادشان بسنده کرده‌اند.
مجلس شورای اسلامی نقش اصلی را در تأسیس مناطق آزاد تجاری – صنعتی بازی می‌کند. ایران تا به حال ۷ تا از این مناطق را به خود دیده است و مدت‌هاست که لایحه اخیر دولت در ایجاد مناطق جدید اقتصادی، میان پارلمان، شورای نگهبان و هیئت عالی نظارت در رفت و آمد است. دولت در لایحه اخیرش، پیشنهاد ایجاد ۸ منطقه آزاد تجاری- صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را داده بود؛ اما نمایندگان، حوزه مناطق را افزایش دادند، تعداد منطقه‌های ویژه را به ۱۰۳ منطقه رساندند و احکام جدیدی را هم نسبت به این مسئله وضع کردند.
منطقه آزاد شکست خورده است/ برنج پاکستانی در بسته بندی ایرانی
روح الله ایزدخواه، نماینده منتخب تهران در مجلس یازدهم که سابقه فعالیت در حوزه‌های مختلف اجرایی و تخصصی کشور و تجربه حضور در مناطق آزاد را دارد، با بیان اینکه مناطق آزاد دو هدف عمده «توسعه صادرات و توجه به مناطق محروم» را در اساسنامه خود داشته است، گفت: هر دو کارکرد یاد شده در این مناطق شکست خورده‌اند و طبق آمار، واردات ۴ برابر صادرات است که عمدتاً کالاهای غیر ضروری، تجملاتی و مانند اینها وارد کشور می‌شود؛ همچنین ایجاد این بخش‌ها باعث تحمیل گرانی به مناطق مجاور شده و در جهت توسعه هم اتفاقی نیفتاده است.
او منطقه آزاد را شکست خورده نامید و درباره تجربه حضور و مشاهده‌اش در این مناطق گفت: منطقه آزاد کیش دارای ویژگی گردشگری است و نسبت به منطقه‌های دیگر رونق بیشتری دارد، البته سایر ابعادش مانند دیگر مناطق دچار مشکل و معضل است. در منطقه‌های آزاد تجاری_صنعتی اغلب واردات رخ می‌دهد و کارخانه‌های صنعتی موجود هم، پوششی برای واردات هستند.
ایزدخواه تصریح کرد: برای نمونه در منطقه آزاد چابهار، برنج پاکستانی وارد و پیش از ورود به سرزمین اصلی، در کارگاه‌ها بسته بندی ایرانی می‌شود؛ این اتفاق برای چای هم می‌افتد. به علاوه در منطقه آزاد اروند دیدم که بازاری به نام بازار چینی‌ها، کالا و پوشاک چینی را هم یک فروشنده چینی عرضه می‌کرد.
منتخب تهران در مجلس یازدهم افزود: در پاساژهای مناطق آزاد کالاهای مصرفی با مشابه ایرانی به فروش می‌رسد و حتی مانند گذشته هم مزیت قیمتی ندارد، اکنون قیمت‌های عرضه کالا تقریباً مانند نرخ کلانشهرهاست. از سوی دیگر، در بحث توسعه‌ای هم به لحاظ ساخت و سازهای عمرانی مانند خیابان کشی، هتل سازی و غیره ثمره دیگری برای منطقه نداشته است.
او گفت: این مناطق در توسعه دانشگاه، بهداشت و درمان و رفاه مردم تأثیری نداشته است، بلکه به دلیل به وجود آمدن منطقه آزاد، قیمت‌ها به ویژه در حوزه ملک و زمین بالا رفته و گرانی را برای مردم به وجود آورده است.
جذب سرمایه‌گذار خارجی در مناطق آزاد ۱۰ درصد هم نیست
ایزدخواه بیان کرد: علت این اتفاق، ایجاد مناطق آزاد و سیاست‌های تجاری است؛ اگر سیاست‌های مالی و تجاری به تولید داخل متکی نباشد، نتیجه وارونه خواهد داد.
منتخب تهران در مجلس یازدهم با تأکید بر اینکه در اقتصاد، موضوع تولید اصالت دارد، گفت: ستون فقرات اقتصاد، تولید است. وقتی تغییر نرخ بهره بانکی، برخورد انقباضی و انبساطی بانک ها نتیجه لازم را نمی دهد، در هر دو حالت به جای تولید، سوداگری و اقتصاد زیرزمینی رشد پیدا می کند.
وقتی صنعتی را برای توسعه در نظر می‌گیریم، می‌توان مواد اولیه آن را از مالیات معاف اعلام کرد.کشورهایی مانند چین که منطقه آزاد تأسیس کرده‌اند، سیاست‌های تولیدی قوی داشته و برای پیشبرد آنها، این بخش را به وجود آورده‌اند.
او تأسیس منطقه آزاد را بدون تولید بی‌فایده دانست و اظهار کرد: لزومی ندارد منطقه آزاد را به عنوان محلی برای واردات مواد اولیه در نظر گرفت، چراکه می‌توان با سیاست تعرفه‌گذاری این موضوع را تنظیم کرد. وقتی صنعتی را برای توسعه در نظر می‌گیریم، می‌توان مواد اولیه آن را از مالیات معاف اعلام کرد. کشورهایی مانند چین که منطقه آزاد تأسیس کرده‌اند، سیاست‌های تولیدی قوی داشته و برای پیشبرد آنها، این بخش را به وجود آورده‌اند.
منتخب تهران در مجلس یازدهم بیان کرد: وقتی تولید وجود داشته باشد، منطقه آزاد محلی برای واردات مواد اولیه و صادرات تولیدهای صنعتی، رفع قوانین دست و پاگیر اقتصادی و جذب سرمایه‌گذار خارجی خواهد شد. اکنون در عمل، جذب سرمایه‌گذار خارجی در منطقه آزاد ۱۰ درصد هم نیست.
ایزدخواه گفت: سرمایه‌گذار خارجی وقتی به کشور می‌آید که کشور در یک زنجیره صنعتی وارد شده و می‌خواهد توسعه ایجاد کند. وقتی زنجیره صنعتی رشد نکرده، حمایت نشده و زمین‌گیر شده است، سرمایه‌گذار خارجی برای چه باید به منطقه آزاد کشور ما با وجود حواشی بسیارش وارد شود؟
او ادامه داد: با این وضعیت، سرمایه‌گذار صرفاً سوله‌ای می‌سازد و فقط محصولاتش را بسته‌بندی و در حد مونتاژ نهایی، برچسب‌زده و می‌فروشد، البته همین موضوع هم برای مناطق آزاد کشور به درستی رخ نداده است.
برخی خارجی‌ها در مناطق آزاد؛ از تصفیه روغن سوخته تا دفع پساب صنعتی
ایزدخواه در تشریح مشاهداتش در منطقه آزاد ماکو گفت: یک کارخانه معدنی هندی مرحله اولیه تولیدش را که آلایندگی بسیار بالایی دارد، در کشور ما انجام می‌دهد و شمش تولیدی حاصل از پالایش ماده معدنی را به کشور خود یا کشور دیگر می‌فرستد. قسمت آلاینده تولید با ارزش افزوده پایین در کشور ما رخ می‌دهد و مراحل بعدی به خارج از ایران می‌رود و اسم آن را هم تولید می‌گذارند!
او افزود: چنین اتفاقی را در چابهار هم دیدم؛ این موضوع فقط برای یک کارگر ساده می‌تواند اشتغال ایجاد کند و توجیه اقتصادی ندارد. در چابهار یک سرمایه‌گذار خارجی با تصفیه روغن‌های سوخته، پساب‌های صنعتی را در منطقه آزاد دفع می‌کرد و بقیه روند تولید را به دبی انتقال می‌داد.
منتخب تهران در مجلس یازدهم در پایان تأکید کرد: وقتی در کشور سیاست تولید داخل جدی نیست و منطقه آزاد تأسیس شده است، طبیعتاً این مناطق محلی برای اشتغال، کار و تولید برای خارجی‌ها می‌شود و مناطق آزاد چرخ تولید خارجی را راه می‌اندازد. این مناطق با تعامل، فعال است و اگر ما از خودمان چیزی نداشته باشیم، خارجی‌ها استفاده خواهند کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
