افزایش معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد نتیجه نگاه‌های منطقه‌ای نمایندگان مجلس
سید محمد هادی سبحانیان عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با حضور در برنامه «سلام، صبح بخیر» درباره موضوع راه‌های فرار مالیاتی در کشور گفت: فرار مالیاتی در ایران چندان کار پیچیده و سختی نیست و با توجه به زمینه‌هایی که برای مردم ایجاد کرده‌ایم این کار تبحر ویژه‌ای نمیخواهد. یکی از منشأهای بروز فرار مالیاتی به این برمیگردد که نظام مالیات کشور ما یک نظام ممیزمحور است. یعنی من به عنوان فعال اقتصادی با ممیز مالیاتی سر یک میز مینشیند، گفتگو میکند و بعد از این گپ و گفت ممیز مالیاتی تشخیص میدهد من چه میزان مالیاتی باید پرداخت کنم.
وی افزود: این روش شاید برای همگان آشنا باشد و تقریبا کسی نیست که آن را انکار کند. این مورد یکی از مواردی است که تلاش شده در لایحه مالیات ارزش افزوده که در حال حاضر در دستور کار بررسی مجلس است و در لایحه دیگری تحت عنوان پایانه‌های فروشگاهی و سامانه اصلاح شود. یعنی فرایند ممیز محوری کنار برود و سیستماتیک میزان مالیات‌ها مشخص گردد.
دولت و مجلس با اجرای معافیت مالیاتی زمینه‌ساز فرار مالیاتی میشود
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: بحثی هم در مورد لیست بلندبالای معافیت‌های مالیاتی وجود دارد؛ به مسائل اقتصاد سیاسی برمی گردد. اما لازم به ذکر است صحبت از مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی به نفع اکثریت مردم است. زیرا اکنون تعداد قابل توجهی از مردم از جمله کارمندان، کارگران، بسیاری از کسبه، فعالان اقتصادی و شرکت‌ها مالیات پرداخت میکنند و گروهی هم این کار را انجام نمیدهند که این مساله میتواند به نارضایتی عمومی منجر شود.
سبحانیان ادامه داد: زیرا افرادی که مالیات میدهند ناراحت هستند که چرا عده زیادی مالیاتی نمی‌پردازند. در حال حاضر در عرصه مالیات در کشور سه بازیگر داریم: یکی مؤدیها هستند که مالیات پرداخت میکنند، یکی نظام مجری مالیاتی و دیگری هم سیاستگذار است. الآن همه ناراضی هستند. یعنی حتی افرادی که فرار مالیاتی هم دارند ناراضی هستند. بنابراین بحث جلوگیری از فرار مالیاتی در راستای ایجاد عدالت مالیاتی است.
وی در مورد اینکه معافیت‌های مالیاتی جدید چگونه به فرار مالیاتی دامن میزند گفت: وقتی من به عنوان کسبه مالیات میپردازم اما همکار دیگر من که حتی فعالیت تجاری بیشتری از من دارد مالیات نمیدهد، این انگیزه در من ایجاد میشود که من هم فرار مالیاتی داشته باشم. حال با برقراری معافیت مالیاتی، نوعی فرار مالیاتی قانونی در حال شکل‌گیری است که میتواند انگیزه سایر مودیان را بیشتر کند. در این میان حاکمیت، دولت، مجلس و سیاستگذار با اجرای معافیت مالیاتی زمینه‌ساز فرار مالیاتی میشود.
هر نماینده مجلس سعی دارد منطقه خود را در قابل منطقه آزاد یا ویژه قرار دهد
این استاد دانشگاه با اشاره به تناقض میان برنامه دولت برای افزایش درآمد مالیاتی و توسعه دامنه معافیت‌ها بیان کرد: این طنز تلخی است. از طرفی مجلس مطالبه میکند که باید به سمت جایگزینی درآمدهای نفتی برویم. برای این کار درصدد ایجاد درآمدهای مالیاتی جدید بر می‌آید. همچنین عنوان میکند که میخواهد معافیت‌ها را هم ساماندهی کند. در حال حاضر بحث مالیاتی ارزش افزوده در دستور کار دولت و مجلس است اما شاهد هستیم که دولت لیست بلندبالایی از معافیت‌ها را به مجلس تقدیم کرد و مجلس هم خود مواردی به آن افزود!
سبحانیان تاکید کرد: مگر یکی از مطالبات مقام معظم رهبری اصلاحات ساختاری نیست؟! خب الان وقت این کار است. از طرفی شاهد معافیت مناطق آزاد ویژه از مالیات ارزش افزوده هستیم. متأسفانه به دلیل نگاه‌های منطقه‌ای که در عرصه سیاست‌گذاری وجود دارد هر نماینده سعی دارد منطقه خود را در قابل منطقه آزاد یا ویژه قرار دهد.
وی با ذکر مصداقی افزود: لایحه‌ای در سال 1395 از سوی دولت به مجلس تقدیم شد که طبق آن 8 منطقه آزاد به لیست مناطق آزاد و 12 مورد به منطقه ویژه اقتصادی اضافه شد. نتیجه این لایحه در مجلس این شد که 12 مورد منطقه ویژه اقتصادی به 103 مورد تبدیل شد. طوری که شورای نگهبان به دلیل تغییر زیاد لایحه، آن را رد کرد. متاسفانه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی قارچ‌گونه در کشور ما رشد کردند و طبق نظر دستگاه‌های نظارتی محلی برای فرار مالیاتی شدند.
