ادامه گسترش مناطق آزاد برخلاف منافع اقتصادی کشور

کارنامه مناطق آزاد نشانگر آن است که گسترش این مناطق، برخلاف منافع کشور بوده و پیش از هر اقدامی، ابتدا باید عملکرد آنها به صورت علمی و پژوهشی مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد.

پس از رفت‌وآمدهای پیاپیِ لایحه ایجاد ۸ منطقه آزاد تجاری و ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی و طرح ایجاد ۹۰ منطقه ویژه اقتصادی میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، نمایندگان مجلس دهم در واپسین روزهای کاری خود، با بی‌اعتنایی به ایرادات گرفته شده از سوی شورای نگهبان و هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، این موضوع را برای پنجمین بار به تصویب رساندند.

با این حساب، با توجه به اصرار نمایندگان مجلس دهم بر نظر خود، بایستی منتظر ماند و دید در نهایت اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام چه تصمیمی در خصوص این طرح و لایحه اتخاذ می‌کنند. برخی اخبار حاکی از آن است که طی روزهای گذشته، شماری از مسئولان دولتی و استانی و حتی برخی از نمایندگان مجلس یازدهم با حضور در جلسات مختلف و تأکید بر ضرورت ایجاد این مناطق، سعی دارند هر طور که شده اعضای مجمع را مجاب کنند تا لااقل با ایجاد بخشی از این مناطق موافقت شود.

در همین رابطه غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام احتمال رأی منفی این مجمع به افزایش مناطق آزاد و ویژه را بالا دانست و گفت: اصرار بیش از حد برخی نمایندگان برای ایجاد این مناطق، نوعی اقدام تبلیغاتی در راستای جلب نظر ساکنان حوزه انتخابیه‌شان است.

چندی پیش نیز احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به کارنامه ناموفق مناطق آزاد قبلی در کشور بیان کرد: هدف از تأسیس مناطق آزاد فعلی تبدیل شدن این مناطق به سکوی صادرات بوده است؛ وقتی مناطق فعلی به این اهداف دست پیدا نکردند، عقل حکم می‌کند سیاست گسترش مناطق آزاد و ویژه را با ایجاد مناطق جدید تکرار نکنیم.

وی تصریح کرد: عدم شفافیت در مناطق آزاد و وجود درب‌های متعدد ورود و خروجی در مناطق آزاد که گمرک صرفاً در یکی از این درب‌ها مستقر است، حکایت از شکل‌گیری فساد و سوءاستفاده از مشوق‌های مقرراتی دارد.

«توسعه بیمارگونه» دستاورد اصلی مناطق آزاد و ویژه

در همین باره سید محمدهادی سبحانیان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا با انتقاد از عملکرد مناطق آزاد طی سال‌های اخیر گفت: گزارش‌های ارائه شده از سوی نهادهای امنیتی، پژوهشی و نظارتی حاکی از آن است که مناطق آزاد و ویژه نتوانسته‌اند به اهداف از پیش تعیین شده خود یعنی «رشد سرمایه‌گذاری خارجی» و «رونق تولید و صادرات» دست یابند.

سرپرست معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، انگیزه اصلی افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را سیاسی دانست و گفت: با تبدیل بخشی از کشور به منطقه آزاد که عموماً به منظور پاسخگویی به مطالبات ذی‌نفعان محلی صورت می‌گیرد، تسهیلات قانونی به این مناطق سرازیر شده که این امر در نهایت منجر به «رونق نمایشی» خواهد شد. وی تصریح کرد: پرسش اصلی اینجاست که افزایش این مناطق، دقیقا چه نسبتی با سیاست‌های کلان توسعه‌ای کشور دارد؟

عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به اینکه بسیاری از مناطق آزاد و ویژه در کشور، فاقد زیرساخت‌های لازم هستند، اظهار داشت: در حال‌حاضر مناطق آزاد فعال در جهان، قابلیت‌های منحصر به فردی دارند؛ برای مثال نزدیک دریا هستند، مجهز به خطوط ارتباطی گسترده‌ بوده و مرزهای آنها با سرزمین اصلی قابل تشخیص است.

گسترش مناطق آزاد، مانع جدی بر سر راه جهش تولید

سرپرست معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن اشاره به عملکرد ضعیف مناطق آزاد طی سالهای اخیر اظهار داشت: کارنامه مناطق آزاد نشانگر آن است که گسترش این مناطق، برخلاف منافع کشور بوده و پیش از هر اقدامی، ابتدا باید عملکرد آنها به صورت علمی و پژوهشی مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد.

وی در پایان با تأکید بر اهمیت جلوگیری از گسترش قارچ‌گونه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور گفت: این مناطق عملا به منفذی برای قاچاق کالا، فرار مالیاتی و بی‌عدالتی مالیاتی در میان تولیدکنندگان تبدیل شده و به همین دلیل، اتخاذ هرگونه تصمیم در جهت توسعه این مناطق در شرایط فعلی به عنوان یک ضربه مهلک به تولید ملی محسوب می‌شود.