بانک: سهم ۴۰ درصدی صادرات ایران از مناطق آزاد و ویژه / عملکرد ضعیف مناطق آزاد زیر سایه چند منطقه ویژه اقتصادی

چندی پیش در مقاله “بازی با آمار به سبک مناطق آزاد“ به بررسی صحت و سقم ادعاهای مسئولین مناطق آزاد پرداختیم. آنچه که مشخص است مسئولین دولتی در ایام پایانی مسئولیت خود با استفاده از فشار رسانه‌ای قابل توجهی، سعی در بسیار موفق نشان دادن عملکرد مناطق آزاد دارند. البته پس از گذشت حدود 30 سال از احداث مناطق آزاد شاهد توسعه نسبی در ایجاد زیرساخت‌ها و پیشرفت‌هایی در زمینه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری در این مناطق بوده‌ایم، اما با این حال متاسفانه عملکرد مناطق آزاد هفتگانه کشور نشان دهنده ناکارآمدی این مناطق در رسیدن به اهداف تعریف شده خود ازجمله رونق تولید و صادرات است.

آنچه که سبب شده تا این ناکارآمدی کمتر به چشم آید، بازی با آمار عملکردی این مناطق است. “میزان صادرات” یکی از مهمترین معیارهای سنجش عملکرد مناطق آزاد است که به دلیل ناچیز بودن آن، میزان صادرات مناطق هفتگانه کشور اغلب با صادرات مناطق ویژه اقتصادی کشور تجمیع و سپس در رسانه‌ها منتشر می‌شود.

برای نمونه مصاحبه اخیر مرتضی بانک دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که عنوان شده مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور سهم ۴۰ درصدی صادرات ایران را دارند. این آمار صحیح است اما سوال اساسی آن است که:

سهم صادرات مناطق آزاد (بدون تجمیع با آمار صادرات مناطق ویژه اقتصادی) از صادرات کل کشور چقدر است؟

برای پاسخ به این سوال میبایست عملکرد مناطق آزاد را طبق آمارهای رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران و همچنین دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

این صفحه را مشاهده کنید: عملکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی

طبق آمارهای رسمی، مجموع صادرات کالا و خدمات و صادرات مجدد مجموع مناطق آزاد هفتگانه کشور حدود یک میلیارد دلار است که این مقدار کمتر از دو درصد صادرات کل کشور را شامل می‌شود! مسلما مسئولین دولتی حاضر نیستند عدد 2 درصد را به جای 40 درصد(مجموع صادرات مناطق آزاد + صادرات مناطق ویژه) رسانه‌ای کند. این رویه سبب شده تا عملکرد ضعیف مناطق آزاد بالاخص در زمینه تولید و صادرات، زیر سایه آمار صادراتی چند منطقه ویژه اقتصادی قرار گیرد. اینکه “منطقه ویژه اقتصادی” بودن مناطقی مثل عسلویه، بندر شهید رجایی و… به چه میزان در موفقیت این مناطق نقش داشته، و آیا موفقیت این مناطق به دلیل ویژه بودن است یا پتانسیل‌های ذاتی، در این مقال نمی‌گنجد اما نکته‌ای که به قطعیت می‌توان اظهار کرد آن است که عملکرد صادراتی ضعیف مناطق آزاد نباید زیر سایه آمار صادراتی چند منطقه ویژه اقتصادی قرار گیرد.

این صفحه را ببینید: بازی با آمار به سبک مناطق آزاد